HAVELSAN-ın Şəhər Ərazisində Hərbi Əməliyyat Təlim Mərkəzi – MOUT-TC
Asimmetrik hala gələn və gözlənilməz təhdidlərlə dolu olan bugünkü dünyada silahlı qarşıdurmaların dəyişkən xarakteri, hərbi personalın bu təhdidlərə qarşı məlumat bazasının artırılmasını, texniki və taktiki əməliyyatların praktiki qaydada aparılmasını zəruri edir. Əməliyyat mühitinin çox şaxəli olması səbəbindən yaşayış yerlərində döyüş əməliyyatı icra etmək şərti döyüşdən fərqli taktika, texnika və planlama tətbiq edilməsini tələb edir.
Qısa atış məsafələri, yaxın döyüş texnikaları, rabitə çətinliyi, yüksək intensiv ərazilərdə düşməni tapmaq və ayırd etmək çətinlikləri, o cümlədən kritik məqamlarda düşünmə və sürətli qərar qəbuletmə, əldəqayırma partlayıcı qurğularla (ƏPQ) mübarizə, habelə snayper təhdidləri və qarışıq kəşfiyyat mühiti şəhər ərazilərindəki hərbi əməliyyatları öz sinfinin fenomeninə çevirən səbəblərdən sadəcə bir neçəsidir.
Silahlı qüvvələrin yaşayış yerlərində terrorla mübarizə qabiliyyətlərinin effektivliyini artırmaq, müvafiq doktrina inkişaf etdirmək və ya inkişaf etdirilmiş doktrinaları real döyüş şəraitində sınamaq məqsədiylə ordu birləşmələrinin simulyasiya sistemləri ilə dəstəklənən təlim həllərinə ehtiyacları artmışdır.
Bu baxımdan Türkiyənin HAVELSAN şirkəti müştərilərinin artmaqda olan tələblərini təmin etmək üçün dərin bilik və dünya səviyyəli, sənayedə qabaqcıl simulyasiya texnologiyası gücünü istifadə edərək, məhsul portfelinə Yaşayış Məntəqələrində Hərbi Əməliyyatlar üçün Təlim, Simulyasiya və Test Mərkəzini (ing. Training, Simulation and Test Center for Combat in Residential Areas) əlavə edib.
İnteqrasiya olunmuş MOUT Təlim Mərkəzi aşağıdakı nümunələr vasitəsilə həqiqi və simulyasiya edilmiş yaşayış yerlərində, virtual simulyatorlarda və silahlı münaqişə simulyasiyalarında təlimlərin keçirilməsinə imkan verir;
- Situasiya Şüurlu Təlim,
- Yaxın ərazidə döyüş mövqeləri və təhlükəsizliyi,
• Mina/İED və maskalanmış tələlər,
• Küçələrdə irəliləyiş,
• Binalara giriş texnikası və binaların/otaqların təmizlənməsi,
• Ev qapısı və darvaza qapısı açma üsulları,
• Yaralı personalın təxliyəsi,
• Yaşayış məntəqələrində çeviklik,
• Snayperlərin tətbiqi və əks-snayper fəaliyyətləri,
• Əl bombasından istifadə texnikaları,
• Zirehli nəqliyyat vasitələrinin istifadəsi və zirehli nəqliyyat vasitəsləri ilə piyadaların birgə təlimi.
MOUT-TC (Military Operation in Urban Terrain Training Center) bəzi texniki və proqram komponentlərinə malikdir. Mərkəzi sistemlərdən bəziləri bunlardır;
Real şəhər mühiti
Təlim hansısa kəndin ərazisində baş tutur. Kənd ən azı 9 birmərtəbəli və 2 ikimərtəbəli binadan ibarətdir. Binalar münaqişə zonasının memarlıq quruluşunu əks etdirən torpaq və kərpic tikililər formasında hazırlanıb. Birmərtəbəli binaların üstü açıqdır və məşq zamanı praktikantları birmərtəbəli binaların üzərində müşahidə etmək üçün gəzinti platforması mövcuddur. Binalarda effekt generatorlarını, hədəfləri və sürpriz tələlərini gizlətmək üçün şkaf, xalça, divan kimi ev əşyaları var. Təlim sahəsinin işıqlandırma sistemi uzaqdan idarə oluna bilər.
Effekt generatorları
Bir neçə növ effekt generatorları sistemi duman, flaş və IED partlayış effekti ilə təmin edir. Bu təsirlər təlimi real döyüş şəraitinə daha da yaxınlaşdırır və bu praktikantlara stresli münaqişə ocaqlarında ağır əməliyyatlara hazırlaşmaq üçün kömək edir. Cihazlar xarici mühit şəraitinə davamlıdır. Effekt generatorları mobildir və ərazidə istənilən yerdə yerləşmək imkanı yaradır.
Cihazların şəbəkə bağlantısı var və təlimatçı vasitəsi ilə mobil idarəetmə və ya komanda idarəetmə otağından uzaqdan işə salına bilər.
Cihazları maskalanmış (sürpriz) tələ kimi istifadə etmək mümkündür. Bunun üçün həmin cihazlar “Tripwire”, təzyiq paspasları, lazer/infraqırmızı sensor, yayla sərbəst buraxma, itələmə, çəkmə açarları ilə təmin edilməlidir. Hər cihazda bu cür minaları birləşdirmək üçün bir təhcizat olmalıdır.
Hərəkət edən hədəf
Hərəkət edən hədəflər dost və düşməni simulyasiya etmək üçün istifadə olunur. Atışlar hədəf tipinə görə ölçülür və məlumat verilir, hərəkət sona çatdıqdan sonra kursantlara hərəkət barədə məlumat bildirilir. Bütün hədəf sistemlər uzaqdan idarə oluna və eyni zamanda müxtəlif növ maskalanmış tələlərdə istifadə edilə bilər. Bu funksionallıq təlimin sürpriz amilini yaxşılaşdırır. Hədəflər dəqiq sursatların istifadəsinə uyğunlaşdırılır.
Simulyasiya Edilmiş Silahlar
Simulyasiya Edilmiş Silahlar MOUT-TC-nin başqa bir vacib hissəsidir. Təlim davam etdiyi müddətdə əl bombaları ilə birlikdə bir neçə növ hava yastığı və tüfəng verilir. Bir təlim əl bombası xüsusi sursatla yenidən yüklənə və bir neçə dəfə istifadə edilə bilər.
Təzyiqlə Tənzimlənən Gücləndirilmiş Qapı
Təlimi daha məhsuldar etmək üçün məşq sahəsinə təzyiqlə tənzimlənən gücləndirilmiş bir qapı quraşdırılır. Qapı təzyiqi üç fərqli səviyyədə tənzimlənə bilər, kilidləmə və intensivlik uzaqdan idarə olunur.
Səs Sistemi
Həmçinin ərazidə IP əsaslı, xarici mühitə davamlı səs sistemi quraşdırılır. Hər bir səs ucaldıcı şəbəkə şəklindədir, effektlər və səs həcmi üçün ayrı-ayrılıqda konfiqurasiya olunur. Səs sistemi ərazini pıçıltı, danışma, ağlama, radio söhbətləri və fərqli atəş səsləri ilə təmin edir.
Komanda və Kontrol Məntəqəsi
Komanda və Kontrol (Command and Control – CC) Məntəqəsində təlim sahəsini izləmək və idarə etmək üçün lazımi proqram təminatı və avadanlıq mövcuddur. CC Proqramı işıqlandırma, effekt generatorları və hərəkət edən hədəfləri idarə edə bilər. Təlimatçı sahədəki hər bir cihazı aktivləşdirə, söndürə və ya təlimatlandıra bilər. Təlimatçı ayrıca gücləndirilmiş qapının təzyiqlə tənzimlənməsi, hərəkət edən hədəflərin vaxtının aşılması kimi təlim cihazlarının bir neçə parametrlərini göstərə və ya dəyişdirə bilər.
CC proqram təminatı, praktikantların aktiv tələləri aşma, hərəkət edən hədəfləri vurma və s. kimi xüsusiyyətlərini əsas götürərək qiymətləndirmə aparmaq qabiliyyətinə malikdir.
CC Məntəqəsi CCTV sistemini izləmək üçün monitorlarlarla təchiz edilib. CC Məntəqəsi həmçinin, “pan-tilt” kameraların istiqamətini dəyişdirmək üçün PTZ nəzarət cihazına malikdir. Bundan başqa, CC Məntəqəsi təlimçilər, dost və düşmən qüvvələrlə ayrı-ayrı kanallarda əlaqə qurmaq üçün fərqli masa üstü radiolarla təhciz edilib.
HAVELSAN mütəxəssislərinin sözlərinə görə, şirkət yaşayış yerlərində ətraf mühitin real təqdimatını, ən müasir simulyasiya sistemləri ilə təlimin idarə olunması, icrası və qiymətləndirilməsini təmin edir. Silahlı qüvvələr yaşayış ərazisinə soxulmuş düşmən qüvvələrinə qarşı mübarizədə necə davranmaq vərdişlərinə sahiblənmək üçün təşkil edəcəyi təlimlər çərçivəsində bu bilik və sistemlərdən faydalana biləcəkdir.
On illərdir ki, HAVELSAN dost və müttəfiq xalqların hərbçilərinə kritik texnologiyalar və açar təslim həll yolları təqdim edir. İnkişaf etmiş texnologiyaları sayəsində dünyanı daha etibarlı bir məkana çevirməyə çalışan bir şirkət olaraq HAVELSAN, real təhlükəsizlik ehtiyaclarını və gələcək təhlükəsizlik gözləntilərini qarşılamaq üçün öz həllərini təklif etməyə davam edir.